Πέμπτη 26 Απριλίου 2018

Πέρασαν 9 χρόνια από την μέρα που έφυγε από κοντά μας ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης. Για όσους είμαστε άθρησκοι ή άθεοι, οι επικήδειοι και οι αναφορές μνημοσυνιακού τύπου, έχουν μια αμηχανία. Είμαστε πεπεισμένοι ότι το πρόσωπο στο οποίο αναφερόμαστε δεν έχει κάποια μεταφυσική υπόσταση (όχι τουλάχιστον αυτή που περιγράφουν οι θρησκείες) και άρα δεν μας ακούει. Άρα για ποιον γράφουμε; Αυτό το ερώτημα προέκυψε τις προάλλες όταν σκεφτόμουν αν θα γράψω κάτι για την ημέρα. Αναρωτήθηκα για ποιον το κάνω. Σίγουρα όχι για τον Μιχάλη, επίσης η οικογένεια του σίγουρα δεν θα διαβάσει κάτι που δεν ξέρει ήδη και πιθανολογώ ότι ίσως δεν τους είναι και ιδιαίτερα ευχάριστο να τους θυμίζουμε όλοι ένα γεγονός δύσκολο, όσα χρόνια και αν έχουν περάσει. Άρα για ποιον γράφουμε όταν αναφερόμαστε σε ανθρώπους που δεν είναι πια στη ζωή; Έχουμε μια πεποίθηση στην αριστερά ότι υπάρχει μια συλλογική μνήμη η οποία μεταφέρεται εμπλουτιζόμενη μέσα στα χρόνια. Υπό την έννοια αυτή ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης μας δίδαξε ποια είναι, ή μάλλον ποια θα έπρεπε να είναι, η αριστερά στον 21ο αιώνα. Εισήγαγε την πολιτική οικολογία στο δημόσιο διάλογο στην Ελλάδα και, το σημαντικότερο για εμένα, απενεχοποίησε την έννοια του κομματικού μέλους. Ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης μας έδειξε πώς δεν πρέπει να υποχωρούμε σε θέσεις αρχής, πώς μια πολιτική ήττα δεν πρέπει να συνεπάγεται υπαναχώρηση. Η πολιτική πρέπει να αφορά πρώτα από όλα την ουσία και το ήθος. Πολλοί σκέφτονται πόσο διαφορετικό θα ήταν το 2010 με τα γεγονότα της διάσπασης και της δημιουργία της ΔΗΜΑΡ. Όσο δελεαστική και αν είναι η σκέψη, είναι άνευ ουσίας. Δεν μπορεί κανείς να πει ασφάλεια πόσο διαφορετικές θα ήταν οι εκλογές του 2012 και συνεπακόλουθα η πορεία της χώρας. Αυτό που με σιγουριά θα μπορούσαμε να πούμε είναι πως ο Μιχάλης είχε δηλώσει πως "θα κλείσει τελευταίος την πόρτα όταν χρειαστεί". Τούτο δεν είναι μικρό, ένα μεγάλο μέρος των μελών της τότε Ανανεωτικής Πτέρυγας θα είχε σοβαρούς ενδοιασμούς να αποχωρήσει και η ροή των γεγονότων θα ήταν σίγουρα διαφορετική. Η σκέψη του Μιχάλη Παπαγιαννάκη ήταν πάντα πολιτική και ψύχραιμη, είχε σαν κυριαρχη τακτική του τον διάλογο και όχι τους αφορισμούς. Λείπει σήμερα η ψύχραιμη ματιά του και η συνολική θεώρηση των πραγμάτων. Η πολιτική σκηνή της χώρας αλλά και της Ευρώπης έγινε πιο φτωχή και μάλιστα με τρόπο ανεπανόρθωτο όπως έδειξαν τα τελευταία 9 χρόνια. Από την πλευρά μας όσοι μας όρισε πολιτικά οφείλουμε να προσπαθούμε να περάσουμε στη συλλογική μνήμη των επόμενων γενιών το πολιτικό ήθος και τη συνέπεια που επέδειξε ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης.

Πέμπτη 19 Ιουνίου 2014

Είναι ο καπιταλισμός;

Το μεγάλο θέμα του σύγχρονου καπιταλισμού δεν είναι οι βασικοί κανόνες του ούτε οι παραγωγικές σχέσεις, αυτά ειναι πράγματα που έχουν λυθεί από τον 19ο αιώνα λίγο ή πολύ. Το μεγάλο θέμα είναι ο κανιβαλισμός του χρήματος, δηλαδή η παραγωγή αξίας από την αγορά και πώληση συναλλάγματος. Παράγεται αξία; Ποιός την παράγει; Ποιός την εκμεταλλεύεται; Μπορεί να βρούμε τις γενεσιουργές αιτίες της παγκόσμιας κρίσης στην παραγωγή πλούτου που δεν αντιστοιχεί σε παραγόμενο προϊόν;

Αυτά είναι κατά τη γνώμη μου τα θέματα με τα οποία πρέπει να ασχοληθεί η σύγχρονη οικονομική θεωρία, μαρξιστικής και φιλελεύθερης προέλευσης.

Σε μια παραδοσιακή καπιταλιστική οικονομία, περίπου οπως ειναι δομημένες οι οικονομίες των κρατών, οι ταξικοί συσχετισμοί και οι παραγωγικές σχέσεις προκύπτουν από την παραγωγή αξίας και την κατοχή των μέσων παραγωγής. Όταν εμφανίστηκαν οι κλάδοι των υπηρεσιών οι οικονομικές σχολές έβαλαν τα δυνατότερα μυαλά τους να εξηγήσουν αν η παροχή υπηρεσιών παράγει αξία στην οικονομία γιατί αν δεν παράγει το μόνο που δημιουργεί, θεωρητικά, είναι πληθωρισμό, και κατέληξαν ότι παράγεται αξία και ότι εφόσον η υπηρεσία απαιτεί πνευματικό έργο ήταν σχετικώς σαφές για το ποιοί είναι οι παραγωγικοί συντελεστές. Με τον τρόπο αυτό η παροχή υπηρεσιών εντάχθηκε, προσαρμοσμένη αναλόγως της δομής της οικονομίας στην παραγωγική διαδικασία.

Η παγκόσμια διακίνηση χρήματος τις τελευταίες δεκαετίες έδωσαν τη δυνατότητα σε αυτό που σήμερα αποκαλούμε "μεγάλα funds" να πλουτίσουν μέσα από χρηματιστηριακά κόλπα και από τον έλεγχο των συναλλαγματικών ισοτιμιών. 

Η μεγάλύτερη ευκαιρία γρήγορου πλουτισμού ήταν η εμφάνιση του ενιαίου συστήματος νομισματικών ισοτιμιών στην Ευρώπη, αυτό που για να συνεννοούμαστε αποκαλούμε ευρώ. Το ευρώ δεν είναι νόμισμα, σίγουρα αυτά που έχουμε στο πορτοφόλι είναι νόμισματα, όμως στην ουσία του δεν είναι παρά η απεικόνιση της σταθερής ισοτιμίας των νομισμάτων κρατών. Βεβαίως αυτο οφείλεται σε δύο παράγοντες, ο πρώτος είναι πως η δημιουργία μιας νομισματικής (μονεταριστικής) πολιτικής απαιτούσε εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας σε έναν κεντρικό φορέα εξουσίας και άρα εμπεριείχε θέματα νομιμοποίησης και ανάδειξης αυτού του όχι τόσο υπερεθνικού όσο ομόσπονδου φορέα, ο δεύτερος είναι πως μια τέτοια πρωτοβουλία σε μια συντηρητική και γενικώς παρεμβατικής αντίληψης Ευρώπη, δεν συνέφερε καθόλου τους μεγάλους οικονομικούς ρυθμιστές, όπως είχαν αναδειχθεί ήδη, τα μεγάλα funds. Περισσότερη Ευρώπη σημαίνει λιγότερο Έθνος-Κράτος αλλά σημαίνει και πιο εύκολος έλεγχος. Δε λέει κανείς σίγουρα πως μια κεντρική ρυθμιστική νομισματική αρχή θα μπορούσε να διατηρήσει την κοινωνική συνοχή  και να αναχαιτίσει το καταστροφικό κομμάτι της κρίσης, ωστόσο θα υπήρχε θεωρητικά μιλώντας μια στοιχειώδης προστασία από τη βίαιη αναδιανομή του γπλούτου προς τις ολιγαρχικές οικονομικές ελίτ, μια αναδιανομή που για την Ελλάδα άρχισε με τη χρηματιστηριακή κρίση της κυβέρνησης Σημίτη για να ολοκληρωθεί με διάφορα στάδια στην ανεπίσημη χρεοκοπία του Καστελόριζου.

Σχετικά με τα γεννεσιουργά αίτια της κρίσης νομίζω πως ο πολύ σημαντικός δημοσιογράφος Νίκος Μπογιόπουλος τα εξηγεί στο "είναι ο καπιταλισμός, ηλίθιε!" Όσον αφορά στο γιατί η παρούσα κρίση είναι η χειρότερη ανθρωπιστικά του δυτικού κόσμου, θα πρέπει να βρούμε τους νέους κανόνες της τελευταίας μετάλλαξης του καπιταλισμού στον πιο κανιβαλιστικό εαυτό του.

Τρίτη 17 Ιουνίου 2014

Η Υγεία ως μοχλός πίεσης και εξαθλίωσης στην πορεία προς μια Φάρμα των Ζώων

Ο τομέας της δημόσιας και δωρεάν υγείας ήταν ο πρώτος από τους πυλώνες κοινωνικής συνοχής που μπήκε στο στόχαστρο των μνημονιακών δεσμεύσεων. Η δημόσια υγεία συνίσταται σε δύο διαφορετικές εξασφαλίσεις, από τη μια αυτή της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης (νοσηλεία, φάρμακα, πρωτογενής πρόληψη έναντι χρόνιων και εποχικών νοσημάτων) και από την άλλη της συνταξιοδοτικής αποκατάστασης, ενός αποταμιευτικού προγράμματος δηλαδή, το οποίο ενεργοποιείται όταν ο εργαζόμενος δεν έχει πλέον τη δυνατότητα να ασκεί επάγγελμα για βιοπορισμό, είτε λόγω ηλικίας, είτε λόγω ασθένειας ή αναπηρίας.
Στα πρώτα συμπτώματα της κρίσης και προκειμένου να εξασφαλιστεί ρευστότητα των κρατικών (σε βάρος των ασφαλιστικών) ταμείων, η τότε κυβέρνηση αποφάσισε να αγοραστεί από τα ασφαλιστικά ταμεία ένας μεγάλος αριθμός ομολόγων ελληνικού δημοσίου, μια κίνηση που έδωσε μια ολιγόμηνη ρευστότητα στα κρατικά αποθεματικά εξαφανίζοντας όμως τα ασφαλιστικά. 
Στην ουσία οι εισφορές που δίνουμε όλοι μας ως εργαζόμενοι στο κρατικό συνταξιοδοτικό πρόγραμμα, πήγαν στην τσέπη του υπουργείου οικονομικών. Θα πει κάποιος πως τα ομόλογα του ελληνικού δημοσίου, έχουν μικρό ρίσκο και εγγυημένη απόδοση... όλα αυτά πριν το PSI όμως. Το κούρεμα του ελληνικού χρέους, ή σωστότερα το επιλεκτικά στοχευμένο κούρεμα του χρέους, εξαφάνισε εν μια νυκτί τα επενδυμένα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων. 
Άρα σε μια χώρα σε κρίση, με μειωμένα ασφαλιστικά αποθεματικά, ο μόνος τρόπος να συνεχίσουν να πληρώνονται οι συντάξεις ήταν μέσω των εισφορών των ήδη ασφαλισμένων. 
Πρόσφατα ανακοινώθηκε πως αυτή τη στιγμή αντιστοιχούν ένας εργαζόμενος σε ένα συνταξιούχο, τι σημαίνει αυτό σε μια χώρα όπως η Ελλάδα στην παρούσα συγκυρία; Πως οι ασφαλιστικές εισφορές ενός εργαζομένου θα καλύπτουν τη σύνταξη ενός συνταξιούχου. Αρκεί όμως το 25-30% ενός ήδη μειομένου μισθού να καλύψει τη μηνιαία αποδοχή του συνταξιούχου; Μπορεί όσο υπάρχουν έστω στοιχειώδη αποθεματικά. Τα αποθεματικά όμως βαίνουν μειούμενα και εδώ κάπου μπαίνει η συζήτηση για περικοπή των κύριων συντάξεων. 
Λογιστικά μιλώντας ο μόνος τρόπος να σωθούν τα ασφαλιστικά ταμεία είναι να φτάσει η κύρια σύνταξη στο μισό του μέσου μισθού, δηλαδή περίπου στα 350-400 ευρώ. Για την ακρίβεια αυτός είναι ο μόνος τρόπος που προτίθεται να εφαρμόσει η παρούσα κυβέρνηση. 
Στις αρχές αλλά και στη συνέχεια της κρίσης οι αντίςτοιχες κυβερνήσεις πήραν την εξής απόφαση: να χρηματοδοτήσουν τη ρευστότητα των συστημικών τραπεζών προκειμένου να μην καταρρεύσουν  -το αν ήταν σωστή ή λάθος απόφαση είναι μια συζήτηση που δεν ανήκει σε αυτό το κείμενο και μάλλον θα μπορεί να απαντηθεί με σιγουριά σε επόμενη χρονική στιγμή. Το ελληνικό δημόσιο λοιπόν εξασφάλισε την επιβίωση των συστημικών τραπεζών με χρήματα που δανείστηκαν οι πολίτες αυτής της χώρας, μια λύση θα ήταν με τη σειρά τους οι τράπεζες να εγγυηθούν την καταβολή των συντάξεων για το επόμενο διάστημα. Κοινωνική ευθύνη δεν είναι μόνο να καθαρίζουν τις παραλίες είναι και να εξασφαλίζουν την κοινωνική συνοχή. Άρα η περικοπή των κύριων συντάξεων, που προκύπτει από ένα σύνολο αντί-κοινωνικών πολιτικών δεν είναι μονόδρομος, είναι όμως μια πολιτική επιλογή.

Ενώ η περικοπή των συντάξεων δημιουργεί μια καταφανή πτώση του βιοτικού επιπέδου και δημιουργεί μια επισιτιστική ανθρωπιστική κρίση, η άλλη πλευρά της δημόσιας Υγείας, η περικοπή και η απαξίωση της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης δημιουργεί μια υγειονομική ανθρωπιστική κρίση.

Η κατάσταση στην υγεία είναι κάθε μέρα και τραγικότερη, στα δημόσια νοσοκομεία υπάρχει τεράστια έλλειψη φαρμάκων, αναλώσιμων, εργαλείων και ανθρώπινου δυναμικού, στα περισσότερα δε, δεν υπάρχει θέρμανση και κλιματισμός. Επιπρόσθετα της έλλειψης επαγγελματιών υγείας υπάρχει και ανεπαρκής πληρωμή των υπαρχόντων, οι περισσότερες εφημερίες πληρώνονται με μεγάλη καθυστέρηση ή και καθόλου, ο μισθός ενός νέου επιμελητή σε δημόσιο νοσοκομείο είναι λίγο πάνω από τα 1000 ευρώ, χωρίς το κράτος να του παρέχει οποιαδήποτε μορφή συνεχούς επιμόρφωσης (συνεδριακή ή έντυπη). Άρα στα νοσοκομεία έχουμε ένα προσωπικό που δεν αρκεί αριθμητικά να καλύψει τις ανάγκες του νοσοκομείου, που επιπλέον δεν έχει υλικά και φάρμακα για να ασκήσει ιατρική πράξη, που δεν εξασφαλίζεται η επιστημονική του επάρκεια σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Ποιά είναι η διέξοδος από αυτή τη σαθρή κατάσταση; Ο ιδιωτικός παράγοντας βέβαια(!!!!) -αλλά ούτε αυτό εμπερικλείεται στο θέμα που έχει το συγκεκριμένο κείμενο, τουλάχιστον όχι άμεσα.
Θα μπορούσε να πει κάποιος πως τα νοσοκομεία, θεωρητικά, είναι χώροι δευτεροβάθμιας φροντίδας και πως έχουν γίνει βήματα στο χώρο της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. (Θα αφήσω απ' έξω το νέο θεσμό του ΠΕΔΥ καθώς μέχρι να εκδικαστούν τα ασφαλιστικά μέτρα, που έχουν κερδίσει οι περισσότεροι ιατροί, δεν μπορεί να αξιολογηθεί η επάρκεια κάλυψης των αναγκών των ασφαλισμένων.)
Ο απερχόμενος υπουργός υγείας, που δεν ήθελε να του πάρει τη δόξα η τρόικα, άφησε αυτή την "ωραία" παρακαταθήκη που λέγεται "πιστοποιημένος ιατρός". Με τις τελευταίες αποφάσεις όλοι οι ιδιώτες ιατροί που το επιθυμούν μπορούν να ενταχθούν σε ένα ειδικό καθεστώς εξωτερικού συνεργάτη, στο καθεστώς αυτό δέχονται 200 ασφαλισμένους για ιατρική εξέταση / συνταγογράφηση φαρμάκων έναντι ενός ποσού γύρω στα 1000 ευρώ, 5 ευρώ ανά ασθενή με άλλα λόγια. Η κανονική διάρκεια μιας ιατρικής πράξης (εξέταση, διάγνωση, συνταγογράφησης) είναι περίπου στα 20 ως 30 λεπτά. Με 3 ασθενείς την ώρα, 24 την ημέρα, χρειάζονται περίπου 7 μέρες ή αλλιώς το 1/3 του μήνα για να καλύψει τα λειτουργικά έξοδα του χώρου εργασίας και στις υπόλοιπες 13 να μπορέσει να εξασφαλίσει τις υπόλοιπες ανάγκες του, το οποίο σημαίνει για το μέσο ιατρείο περίπου 2000 τον μήνα προ φόρου. Η εξίσωση είναι προβληματική με αποτέλεσμα σε ένα μεγάλο ποσοστό να επιλέγουν να "ξεπετάνε" τους ασθενείς που τους επισκέπτονται μέσω του ταμείου σε 10 λεπτά κατά μέγιστο ώστε να τελειώσουν τις "ταμειακές" υποχρεώσεις τους στις πρώτες 3-4 μέρες του μήνα, για να το καταφέρουν αυτό λειτουργούν με ραντεβού, άρα οι αναμονές για τους ασθενείς περνούν τον 1 μήνα, στην ουσία δε λειτουργεί το επιχείρημα του υπουργείου υγείας ότι επειδή "απλώθηκαν" οι ασφαλισμένοι σε περισσότερους ιατρούς εξυπηρετούνται πιο άμεσα.
Το τελευταίο αλλά μεγαλύτερο πρόβλημα του συστήματος υγείας είναι η λεγόμενη "μετακύλιση φαρμακευτικής δαπάνης". Οι τιμές των φαρμάκων έχουν μειωθεί μεσοσταθμικά 50%, ωστόσο το ποσό που πληρώνει ο ασφαλισμένος με τις αυξήσεις συμμετοχών και τις συνεχείς πτώσεις ασφαλιστηκών τιμών έχει αυξηθεί σε πολλές περιπτώσεις 100%. Με άλλα λόγια προμηθεύονται φτηνότερα φάρμακα πληρώνοντας το μεγαλύτερο ποσοστό της λιανικής του τιμής. Ως αποτέλεσμα, πολλοί ασθενείς "κόβουν" παρά τις σαφείς αντιρρήσεις του θεράποντα ιατρού τους φάρμακα που αφορούν χρόνια νοσήματα τα οποία δεν δυσχαιρένουν την καθημερινότητας τους. Για να γίνει πιο σαφές, ένας 60χρονος έχει περάσει έμφραγμα προ 3 μηνών, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα πρέπει να λαμβάνει ένα σύνολο περίπου 10 φαρμάκων για να μπορέσει να αποφύγει ένα δέυτερο επεισόδιο το οποίο πιθανότατα θα τον σκοτώσει. Από αυτά τα φάρμακα μόνο όσα σχετίζονται με την αρτηριακή πίεση είναι φάρμακα που μπορούν να επηρεάσουν την καθημερινότητα (ο ασθενής μετράει την πίεσή του, νιώθει δυσφορία κλπ), άλλες κατηγορίες όπως είναι τα αντιαιμοπεταλιακά και τα φάρμακα για την υπερλιπιδαιμία δεν επηρεάζουν την ποιότητα ζωής, όμως αν δεν λαμβάνονται με θρησκευτική ευλάβεια για τα οριζόμενα χρονικά διαστήματα, οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια σε επαναστενώσεις των διορθωμένων αρτηριών και κατ´ επέκταση σε υψηλό κίνδυνο θανάτου. 
Σε τελική ανάλυση το υπουργείο έβαλε ένα στόχο: την πτώση της φαρμακευτική δαπάνης κάτω απο τα 2 δις ευρώ (ποσό που συναντάται μόνο στις φτωχότερες αναπτυσσόμενες χώρες), αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις στη ζωή των ασθενών, για τις μέσο-μακροπρόθεσμες επιβαρύνσεις του συστήματος υγείας από ένα υποθεραπευόμενο πληθυσμό (υπάρχουν πολλές οικονομικοτεχνικές μελέτες για τα έμμεσα κόστη που οφείλονται σε υποθεραπευόμενους ασθενείς), αλλά και για μια πιθανή έξαρση επιδημιών, λόγω ανεπαρκούς εμβολιασμού και κακής διατροφικής καθημερινότητας (πολλοί υδατάνθρακες, λίγες πρωτεΐνες, λίγες φυτικές ίνες).
Σε ένα μετά κρίσης περιβάλλον η προοπτική για την υγεία είναι να υπάρχουν ασθενείς που θα θεραπεύονται και ασθενείς που θα αργοπεθαίνουν. Τα γουρουνόπουλα στο βιβλίο του Τζ. Όργουελ ήταν οι μόνιμοι φορείς της "ζωικής ανισότητας", αντίςτοιχα οι περισσότεροι από εμάς, ως άλλα γουρουνόπουλα, στο άμεσο μέλλον σε θέματα υγείας θα πρέπει να αισθανόμαστε τυχεροί αν έχουμε στοιχειώδη πρόσβαση σε αυτή, όλα αυτά βέβαια εκτός και αν...

Τρίτη 17 Δεκεμβρίου 2013

Η ξεφτίλα μιας τηλεόρασης που πεθαίνει

Συνήθως οι αναρτήσεις μου αφορούν θέματα πολιτικής και κοινωνικής επικαιρότητας, το παρακάτω κείμενο θα ασχοληθεί -με αφορμή ένα θέμα που προέκυψε πριν λίγες μέρες στην εκπομπή της Ανίτας Πάνια- με το επίπεδο των ανθρώπων της τηλεόρασης. 
Είναι πολιτικό το θέμα; Σαφώς και είναι. Η τηλεόραση από το 1960 και έπειτα άλλοτε με άμεσο και άλλοτε με έμμεσο τρόπο, διαμορφώνει ένα νέο τρόπο ζωής και μια νέα αντίληψη για τη ζωή. Το "newlife" ήρθε στην Ελλάδα λίγα χρόνια μετά την έλευση της ιδιωτικής τηλεόραση την τελευταία δεκαετία του προηγούμενου αιώνα. Η ιδιωτική τηλεόραση ξεκίνησε στη χώρα με ένα σύνολο ενημερωτικών και κωμικών εκπομπών που έδειχναν πως ήταν η απάντηση σε μια απαρχαιωμένη κατάσταση την οποία και ερχόταν να αλλάξει. 
Οι κωμωδίες οπως οι αυθαίρετοι, οι απαράδεκτοι, το σόι μας προκαλούσαν γέλιο μέσα από καταστάσεις που σατύριζαν τα κοινωνικά κατάλοιπα της χούντας και του τριπτύχου "Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια" που παρέμειναν μετά την πτώση της, θέτοντας τα πιο ωμά. Αλλες κωμικές σειρές όπως το οι μεν και οι δεν ή το της Ελλάδος τα παιδιά, έθεταν με ενα τρόπο πιο έμμεσο το τραγελαφικό των τύπων και του καθωσπρεπισμού. 
Οι ενημερωτικές εκπομπές ξεκίνησαν από δημοσιογράφους των τότε εφημερίδων και για κάποια χρόνια παρέμειναν σε σχετικά υψηλά επίπεδα ενημέρωσης και δημοσιογραφικής δεοντολογίας.
Κάπου λοιπόν στα μέσα της δεκαετίας του 90 η τηλεόραση έχει γίνει το σημαντικότερο μέσο ψυχαγωγίας της καθημερινότητας και σε αυτήν ακριβώς τη φάση η τηλεόραση αποφασίζει να γίνει κάτι άλλο, να διαμορφώσει μια κοινωνία που θα εξυπηρετεί τις ανάγκες των ιδιοκτητών των ιδιωτικών καναλιών. Κάπου εκεί ξεκινούν οι "ανάλαφρες ψυχαγωγικές εκπομπές" αρχικά ως πρωινής ζώνης, στη συνέχεια ως μεσημεριανές ζώνης, της απογευματινής και βραδινής και τέλος όλων των ζωνών, όλων των ωρών.
Η ολομέτωπη επίθεση του lifestyle είχε ξεκινήσει με πρωτοστάτες τον Κωστόπουλο, το Λιάγκα, την Πάνια, τη Μενεγάκη και άλλους πολλούς. Ποιό ήταν το μήνυμά του; Η υπόσταση του άντρα είναι η επαγγελματική επιτυχία και τα λεφτά, αν δεν τα έχεις αυτά δεν έχεις τίποτα. Η υπόσταση της γυναίκας είναι να είναι όμορφη, να πάσχει από ανορεξία και να μην έχει άποψη για τίποτε άλλο πέρα από τις νέες τάσεις της μόδας και το νέο δίσκο των ελαφρολαϊκών τραγουδιστών. Μάλιστα η Πάνια δε δίστασε πολλές φορές να αντιμετωπίσει πολύ σοβαρά κοινωνικά θέματα όπως αυτό των εξαρτήσεων ή του HIVως τραγέλαφο, να εκμεταλλευτεί με το χειρότερο τρόπο ανθρώπους με νοητική υστέρηση ή με ψυχικές ασθένειες ως γελωτοποιούς με αντάλλαγμα λίγα λεπτά δημοσιότητας, απαξιώνοντας τους ως άτομα αλλά παράλληλα στιγματίζοντας ολόκληρες ομάδες συνανθρώπων μας, αμβλύνοντας τον κοινωνικό ρατσισμό απέναντί τους.
Η μεγάλη επιτυχία του lifestyle που ξεκίνησε από την τηλεόραση επεκτάθηκε και κατατροπωσε όλα τα μέσα ενημέρωσης, τα περιοδικά πολιτικού και κοινωνικού περιεχομένου αντικαταστάθηκαν από lifestyle περιοδικά, τα περισσότερα ραδιόφωνα έγιναν κουτσομπολίστικοι βάλτοι και κάθε τι το διαφορετικό κατατροπώθηκε εν ριπή οφθαλμού. Οταν λοιπόν η παντοκρατορία του lifestyle έγινε οριστική ξεκίνησε ο κανιβαλισμός και μαζί με αυτόν ο καθωσπρεπισμός. Η παλιά συντηρητική άποψη είχε επανέλθει, ενδεδυμένη ακριβά ιταλικά κουστούμια, φορέματα διάσημων μόδιστρων και θηριώδη SUV. 
Η καινούρια άποψη μπορεί να εξαφανίστηκε από την τηλεόραση που όπως αποδείχθηκε δεν ήταν το κατάλληλο περιβάλλον γι' αυτή, περιπλανήθηκε σε κάποια λίγα free press και ραδιόφωνα αλλά ούτε κι εκεί βρήκε κατάλληλο έδαφος. Εν τέλει εγκαταστάθηκε σε κάτι εντελώς άυλο, το διαδίκτυο. Τα social media και το YouTube έγιναν οι νέες μορφές έκφρασης του καινούριου και της σάτιρας. Η τηλεόραση αναγνώρισε το νέο εχθρό και προσπάθησε να τον πολεμήσει, όταν είδε πως δεν τα καταφέρνει προσπάθησε να το κατακτήσει. Διάφοροι γνωστοί bloggers και youtubers είναι πλέον συχνά καλεσμένοι εκπομπών της τηλεόρασης, στις περιπτώσεις αυτές τις περισσότερες φορές προσπαθεί να καλουπώσει τους "καλεσμένους" σε έναν κώδικα δικό της. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι αυτό μιας νέας κοπέλας της Χριστιάνας Θάνου που κλήθηκε στην εκπομπή της Πάνια. Στην εκπομπή αυτή, παρά τις διαβεβαιώσεις πως θα κινηθούν σε επίπεδα συνέντευξης περί της δουλειάς της στο γνωστό gaming community "gameworld.gr" ολόκληρη η εκπομπή αναλώθηκε στο να προσπαθεί η παρουσιάστρια να παρουσιάσει το gaming και το Internet γενικότερα ως μια new age εξάρτηση που εν δυνάμει οδηγεί στη σχιζοφρένεια! Στην προσπάθεια αυτή βρήκε συμπαραστάτη τον προϊστάμενο της δίωξης ηλεκτρονικού εγκλήματος (!) ο οποίος είπε ούτε λίγο ούτε πολύ πως όσα παιδιά και νέοι περνούν περισσότερο από μια ώρα την ημέρα στον υπολογιστή για να ψυχαγωγηθούν, αναπτύσσουν επιθετικές συμπεριφορές. Η καλεσμένη λοιπόν στάθηκε με αξιοπρέπεια απέναντι στις επιθέσεις των ανθρώπων που την κάλεσαν και αντί οι άνθρωποι που την φιλοξενούσαν να το σεβαστούν, το εξέλαβαν ως αδυναμία και της χαμήλωσαν το μικρόφωνο...
Το lifestyle είναι η απόλυτη έκφραση της κυρίαρχης ιδεολογίας, ο συμπαραστάτης του είναι η εξουσία και ο χώρος δράσης του είναι τα παλιά ΜΜΕ, από την άλλη το Internet αποτελεί ένα χώρο ελεύθερης έκφρασης, καταργεί τους δήθεν καθωσπρεπισμούς, είναι ο χώρος που μια νέα κοπέλα διαπρέπει όχι μόνο γιατί είναι νέα και όμορφη αλλά και γιατί έχει κάτι να πει που ενδιαφέρει ένα υποσύνολο της κοινωνίας, ας είναι σε επίπεδο ψυχαγωγίας. Είναι ο χώρος που μπορούμε όλοι μας να λέμε την άποψή μας ελεύθερα με όποιον τρόπο θέλουμε, όποια κι αν είναι αυτή, κι ας διαφωνούμε με τις ώρες μετά για το παραμικρό. Ας ελπίσουμε μόνο να μην βρει τρόπο το παλιό κατεστημένο τρόπο να αλλοτριώσει και αυτό το χώρο.

Δευτέρα 18 Νοεμβρίου 2013

Το "δέντρο" του ελληνικού πανεπιστημίου

Στα μαθητικά μου χρόνια ήταν πολύ διαδεδομένη στις εκθέσεις που γράφαμε η φράση περί του δέντρου και του δάσους. Η συχνή χρήση της οφειλόταν στο γεγονός ότι αποτελεί τον πιο συνοπτικό τρόπο να περιγράψει κάποιος πως συχνά εστιάζουμε σε ένα πολύ μικρό επιμέρους θέμα που προκύπτει, αγνοώντας τόσο τις ουσιαστικές πτυχές του θέματος -συνήθως επειδή θέλουν βαθύτερη ανάλυση- όσο και τα γεννεσιουργά του προβλήματα, που στην προκείμενη περίπτωση πρέπει να τα αντιληφθούμε ως τα υπόλοιπα δέντρα του δάσους.
Στο δάσος των προβλημάτων της κοινωνίας λοιπόν η κυβέρνηση με την αγαστή -και συχνά εκδουλευμένη- συνεργασία των ΜΜΕ της κυρίαρχης ιδεολογίας, αναδεικνύει το επιμέρους θέμα των κινητοποιήσεων των εργαζομένων στα ελληνικά πανεπιστήμια όχι ως αυτό που είναι, δηλαδή όχι ως μια αντίδραση στην αντίληψη πως οι απολύσεις αποτελούν μέσο εξυγίανσης ενός οργανισμού, αλλά ως μια "συντεχνιακή" αντίδραση καλοβολεμένων δημοσίων υπαλλήλων που "πληρώνονται για να μην έχουν αντικείμενο".
Μόλις εδραιώθηκε στα πλατιά κοινωνικά στρώματα η αντίληψη περί ανοικτού και όχι απαραίτητα λειτουργικού πανεπιστημιόυ ήρθε από τα παρασκήνια το θέμα των "μη κρατικών" πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Το ίδιο θέμα είχε αναδειχθεί στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας όπου όμως συνάντησε οργανωμένες αντιδράσεις και μπήκε στον πάγο για να επανέλθει δυναμικά τώρα που το ελληνικό πανεπιστήμιο είναι αποδυναμωμένο και  αδύναμο χωρίς απαραίτητους πόρους για τη λειτουργία του. 
Λέγοντας βέβαια "μη κρατικό" δεν εννοούμε παρά ιδιωτικό, ένα μηχανισμό παραγωγής εργαζομένων με πολύ εξειδικευμένες γνώσεις που θα ικανοποιούν τις τρέχουσες ανάγκες μιας εταιρίας ή ενός κλάδου αλλά χωρίς τις επαρκείς γνώσεις που θα καταστήσουν τους εργαζόμενους αυτούς ικανούς σε πιο διευρυμένο εργασιακό περιβάλλον καθώς η όλη "δια βίου" εκπαίδευση του θα επαφίεται στον ιδιωτικό φορέα που ταυτίζεται με τον εργοδότη. Θα έχουμε οπότε εργαζόμενους που θα είναι όχι μόνο απόλυτα εξειδικευμένοι χωρίς ευρύτερα πεδία γνώσεων αλλά και πλήρως εξαρτημένους από τον εκάστοτε εργοδότη στην επικαιροποίηση του αντικειμένου εργασίας και άρα παντελώς ανίκανους να αντιδράσουν στην όποια εργοδοτική αυθαιρεσία.
Επιπλέον σε μια εκπαίδευση που, αν και είναι ήδη δωρεάν, έχει έντονα ταξικό χαρακτήρα, η υποκατάστασή της απο ιδιωτική εκπαίδευση δε θα είναι απλά πιο έντονα ταξική αλλά και δε θα δημιουργεί επιστημονικά υπόβαθρα, δηλαδή εργαλεία ανάλυσης, παραγωγικης-επαγωγικής σκέψης κλπ. Ο βασικός ρόλος του πανεπιστημίου δεν είναι η απόκτηση γνώσης αλλά η απόκτηση εργαλείων επεξεργασίας της γνώσης. 
Δεν είμαι αντίθετος στην ιδέα της δωρεάν ελεύθερης γνώσης, κάθε άλλο αλλά είμαι με κάθε τρόπο αντίθετος στην υποκατάσταση του ρόλου του πανεπιστημίου απο "ιδιωτικά πιστοποιητικά" που δεν ακολουθούν τις ανάγκες της επιστήμης και της κοινωνίας που υπηρετούν αλλά αυτές του εκάστοτε εργοδότη.
Αν πετύχει η κίνηση αυτή της κυβέρνησης, που δεν πρέπει να ξεχνάμε πως εξυπηρετεί τις ανάγκες της άρχουσας τάξης και όχι της κοινωνίας, θα περάσουμε σταδιακά σε νέες απαξιώσεις-ιδιωτικοποιήσεις δημοσίων αγαθών όπως είναι ξεκάθαρο πως συμβαίνει και στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, αν δεν τους σταματήσουμε εμείς δε θα σταματήσουν πουθενά και ένα προς ένα τα κοινωνικά κεκτημένα, που ως άλλα δέντρα σίγουρα δεν ειναι υγιή, αντί να θεραπεύονται θα καταρίπτονται προς τέρψη των καιροσκόπων που περιμένουν πως και πως να γευτούν τα ανταποδοτικά μέτρα μιας συνεχούς διαπλεκόμενης σχέσης με την εξουσία.

Η ΦΑΡΜΑΚΟΓΛΩΣΣΑ ΚΙΡΚΗ: 1985: Η ματωμένη επέτειος του Πολυτεχνείου

Η ΦΑΡΜΑΚΟΓΛΩΣΣΑ ΚΙΡΚΗ: 1985: Η ματωμένη επέτειος του Πολυτεχνείου

Δευτέρα 11 Νοεμβρίου 2013

Περί μομφής και ντροπής

Η χθεσινή διαδικασία συζήτησης περί της πρότασης μομφής που κατέθεσαν οι βουλευτές και βουλευτίνες (νομίζω δεν είναι δόκιμος ο όρος αλλά εφόσον ορισμένες εκ των γυναικών που έχουν εκλεγεί τον χρησιμοποιούν θα κάνω το ίδιο κι εγώ) του Συ.Ριζ.Α  ανακίνησε συζητήσεις περί μομφής και περί ντροπής.
Αναφορικά με την πρόταση μομφής που κατατέθηκε από την αξιωματική αντιπολίτευση η συζήτηση αφορούσε τόσο τα κίνητρα όσο και τις επιδιώξεις του Συ.Ριζ.Α όσο και το αν ο Τσίπρας "κέρδισε ή έχασε" από την κατάθεση πρότασης μομφής στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή και με αφορμή την εισβολή στο ραδιομέγαρο της ΕΡΤ.
Τα κίνητρα νομίζω πως δε χρειάζονται περαιτέρω ανάλυση καθώς είναι ξεκάθαρα: η πρόταση μομφής είναι το καλύτερο θεσμικό όπλο της αντιπολίτευσης προκειμένου να δημιουργήσει εγρήγορση και συσπείρωση στις τάξεις της αλλά και να προκαλέσει φθορές στο κόμμα -ή τα κόμματα- που στηρίζουν την κυβέρνηση ή να αναδείξει εσωτερικές έριδες που τυχόν υπάρχουν. Η τριήμερη συζήτηση από αυτή την πλευρά ανέδειξε τη φωνή αρκετών βουλευτών που είτε για λόγους συνείδησης είτε για λόγους σκοπιμότητας καταψήφισαν την πρόταση μομφής αλλά δήλωσαν ξεκάθαρα πως δε θα ψηφίσουν νέα μέτρα. Μάλιστα η βουλευτής Τζάκρη του ΠΑΣΟΚ υπερψήφισε την πρόταση και γι αυτό τη διέγραψε με συνοπτικές διαδικασίες ο Βενιζέλος. 
Σχετικά με το θέμα της χρονικής στιγμής που χρησιμοποιήθηκε το δικαίωμα της πρότασης μομφής, η γνώμη μου είναι πως στρατηγικά δε θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερος χρόνος. Σε έξι μήνες θα έχουν περάσει οι ευρωεκλογές και οι δημοτικές εκλογές και η κυβέρνηση, που θα έχει ήδη αναγκαστεί να λάβει νέα μέτρα, αν δεν έχει παραιτηθεί λόγω αποστασίας βουλευτών δε θα μπορέσει σίγουρα να αντέξει μια νέα πρόταση δυσπιστίας ακόμη και αν επιστρατευτούν οι "εφεδρείες" της ΔΗΜΑΡ.
Το θέμα για το αν ήταν η επέμβαση στην ΕΡΤ η κατάλληλη αφορμή δε χωράει πολλή συζήτηση. Η κυβέρνηση έκανε μια επίδειξη αυταρχισμού και δύναμης: εισέβαλε σε ενα κτήριο υπό κατάληψη με πάνοπλες αστυνομικές δυνάμεις μέσα στη μέση της νύχτας και αντικατέστησε το λουκέτο των εργαζομένων με αστυνομικές χειροπέδες. Από τον Ιούνιο του 2012 η κυβέρνηση έθαψε κάθε φανφάρα περί επαναδιαπραγμάτευσης, πήρε μια σειρά μέτρων που δημιούργησαν ακόμη μεγαλύτερες κοινωνικές ανισότητες και καλλιέργησε το έδαφος για να εμπεδωθεί η βίαιη αναδιανομή του πλούτου προς τα πάνω που λαμβάνει χώρα εδώ και τρία χρόνια. Η αφορμή μικρή σημασία έχει σε αντίστοιχες περιπτώσεις, αλλά εν προκειμένω ο βοναπαρτισμός του Σαμαρά και των συμβούλων του απλώθηκε σαν φρέσκο βούτυρο στο ψωμί της αντιπολίτευσης. 
Το δεύτερο μεγάλο θέμα είναι η ντροπή. Οι συνήθεις ύποπτοι της ΝΔ μαζί με τον Βενιζέλο εκχυδάισαν κάθε έννοια πολιτικής διαδικασίας. Ο Γεωργιάδης ήταν περισσότερο ειρωνικός και αυτάρεσκος από ποτέ, χωρίς ίχνος ταπεινότητας αναφωνώντας μάλιστα προς τον Τσίπρα γελώντας: "ποιος θα καταργήσει τα μνημόνια; Ο λαός;". Ο Βενιζέλος εκθείασε το έργο της κυβέρνησης, δευτερολόγησε για το τεράστιο "εγώ" του και στο τέλος είπε στον Τσίπρα "από πολύ νωρίς μπήκατε στα κόλπα κύριε Τσίπρα" εννοώντας προφανώς πως στον ίδιο πήρε περισσότερα χρόνια από ότι στον πρόεδρο του Συ.Ριζ.Α να δικτυωθεί στις διαπλοκές στις οποίες τον κατηγορεί πως συμμετέχει. Το Γκραν Φινάλε ήταν όμως ο ίδιος ο Σαμαράς, έχοντας ξεκινήσει με απαξιωτικά σχόλια του τύπου "σου έχω γυρίσει την πλάτη για να μην γελάω" ανέβηκε στο βήμα της βουλής με ύφος πιο "μάγκικο" κι από αυτό του Νίκου Φέρμα στην ταινία "τα κόκκινα φανάρια", μόνο που ο Νίκος Φέρμας ήταν ένας εξαιρετικός ηθοποιός και ένας άνθρωπος με ευαισθησίες, ο Σαμαράς δεν είναι ούτε καλός ηθοποιός ούτε ευαισθησίες έχει, το μόνο που κάνει είναι να τραμπουκίζει να προκαλεί και να προσπαθεί με νύχια και με δόντια να κρατήσει την καρέκλα του πρωθυπουργού στο Μαξίμου για την οποία τόσα χρόνια πάλεψε... Ισως η αγάπη του για την πρωθυπουργική καρέκλα να είναι ο λόγος που εμφανίζεται λιγότερο κι απο τον ΓΑΠ στην αίθουσα του κοινοβουλίου.
Η ντροπή δεν ανήκει μόνο στο Σαμαρά, το Γεωργιάδη ή το Βενιζέλο αλλά και σε όλους αυτούς που οταν κληθούν να ψηφίσουν μετά από κάποιους μήνες θα τους εμπιστευθούν ξανά...